Nhà Ở Của Người Êđê : Nhà Dài Như Tiếng Chiêng Ngân, Nhà Dài Truyền Thống Của Người Ê Đê
Bạn đang xem: Nhà ở của người êđê
Nhà dài truyền thống của người Êđê là một trong những phức hợp không gian kiến trúc độc đáo, mô tả nét đặc trưng trong đời sống sinh hoạt, tín ngưỡng - vai trung phong linh, một công trình trí tuệ sáng tạo văn hóa thứ chất tuyệt hảo của tộc tín đồ này. Trong làng hội cổ truyền của tín đồ Êđê, nhà dài là nơi bình thường sống của đại gia đình theo chính sách mẫu hệ. Ngôi nhà liên tiếp được nối dài mọi khi một thành viên nữ giới trong đại gia đình xây dựng gia thất. Người con trai lấy vợ sẽ đến ở nhà vợ và không tồn tại quyền hành gì. Thông thường ngôi nhà lâu năm của đồng bào dân tộc bản địa Êđê có từ 7 - 9 cặp vợ ck chung sống.
Trong căn nhà dài truyền thống, các giá trị điêu khắc, trang trí, tạo nên hình đều rộp theo mô típ cơ chế mẫu hệ, tín ngưỡng phồn thực. Không gian nhà dài bố trí ghế Kpan ngồi tiến công chiêng, bếp lửa sinh hoạt; bài bác trí những sản thiết bị trên rừng bên dưới nước biểu thị sự giàu sang như: chiêng, ché, sừng trâu, tía ba, kỳ đà, …
Theo Ama Dít, Trưởng buôn Akŏ Dhŏng, phường Tân Lợi, tp Buôn Ma Thuột nguyên đồ liệu tạo ra sự ngôi bên dài truyền thống cuội nguồn của tín đồ Êđê đa số bằng gỗ, tre, nứa, mái tranh. Kết cấu ở trong phòng là cột kèo bởi gỗ tốt có sức chịu đựng đựng dãi dầu mưa nắng. Nhà được thưng vách với lót sàn bởi phên nứa, mái lợp cỏ tranh, đỉnh mái biện pháp sàn nhà khoảng tầm 4m - 5m, lòng công ty rộng khoảng tầm 4,5m - 5,5m, nơi ở tọa lạc hướng phía bắc - Nam.
Bố cục nhà dài chia làm 2 phần: nửa phía trước điện thoại tư vấn là “Gah” chứa những vật dụng như ghế chủ, ghế khách, nhà bếp chủ, ghế lâu năm Kpan, cồng chiêng với là chỗ tiếp khách, sinh hoạt phổ biến trong gia đình. Nửa vùng phía đằng sau là “Ôk” là chỗ ở của các đôi bà xã chồng, đặt vị trí bếp nấu ăn chung. Phía trước cửa nhà của người Êđê bao gồm 2 ước thang, một giành cho khách cùng một dành cho người nhà lúc lên xuống, mỗi cầu thang có tầm khoảng 5 - 7 bậc, làm bằng gỗ có độ bền cao, được đẽo thủ công bằng tay và thường xuyên được trang trí bởi hình nhì nhũ hoa và hình mặt trăng khuyết.
Ama Dít mang đến biết: “Từ thời xa xưa cha ông cửa hàng chúng tôi đã làm các chiếc nhà sàn để ở và tránh thú dữ. Nó đã gắn với đời sống sinh hoạt của fan Êđê. Thời trước buôn Akŏ Dhŏng có rất nhiều nhà lâu năm lắm nhưng hiện giờ thì còn khoảng tầm 20 loại nhà. Bây chừ nhà nhiều năm trong buôn đã xuống cấp trầm trọng rất nhiều. Buôn cũng muốn duy trì lắm. Nhưng chủ yếu là hầu như hộ làm sao có tận tâm nhất thì người ta còn duy trì được chứ nhiều hộ thì đã quăng quật bê, ko muốn ném tiền ra tu bổ vì sợ tầm giá tiền. Gỗ bây giờ rất đắt, mà cũng không có gỗ để mua. Các thế hệ sau họ nhận ra độ bền ở trong phòng sàn không bởi nhà xây cùng với ngân sách chi tiêu như hiện thời thì làm nhà sàn cũng không hề thua kém nhà xây, có đôi lúc còn đắt hơn, bởi vì cây cối như ngày xưa thì đầy đủ tuổi bắt đầu khai thác, hiện giờ cây toàn gỗ tạp không thì chỉ được 5-10 năm là vẫn hư hỏng. Những người cũng đã chuyển sang công ty xây…”
Hiện nay sinh sống Đắk Lắk, những căn nhà dài truyền thống cuội nguồn đang dần dần bị sửa chữa bằng gần như ngôi đơn vị xây, chỉ từ lại một vài ít buôn thôn còn giữ lại một số trong những ngôi bên dài. Tuy vậy, hình dáng ngôi đơn vị dài đã được biến đổi khá nhiều: cả chiều rộng, chiều dài, cầu thang và cách trang trí trong nhà không còn giữ được nét truyền thống như xưa nữa, một số trong những ít nơi ở dài cũ với kiến trúc truyền thống lâu đời thì đang ngày một xuống cấp. Theo nhận xét của một trong những người cao tuổi nếu giống như các nhà lâu năm dần bị mai một thì việc giữ gìn phần lớn giá trị truyền thống lịch sử của những buôn làng đang bị ảnh hưởng và gặp khó khăn khôn xiết lớn. Những thế hệ sau sẽ không thể tưởng tượng ra được ông bà mình sống, sinh hoạt như vậy nào. Thiết nghĩ, bên nước cần phải có những cơ chế quan tâm nhằm mục tiêu sớm bảo tồn, giữ gìn một công trình văn hóa quan trọng của đồng bào Êđê.
Đồng bào Ê Đê sinh sống triệu tập chủ yếu đuối trên cao nguyên Đắk Lắk, ngoài ra còn có một số trong những nhóm người Ê Đê định cư ở những địa bàn trực thuộc tỉnh Đắk Nông, Gia Lai, Phú Yên, Khánh Hòa… từ thời xa xưa, fan Ê Đê đã làm số đông ngôi bên sàn dài để ở và nên tránh thú dữ. Công ty dài truyền thống Ê Đê đã đi vào sử thi, truyện cổ, âm nhạc, hội họa như các trang huyền thoại.
 |
| Nhà dài truyền thống lịch sử người Ê Đê được thức giấc Đắk Lắk đầu tư xây dựng nhằm mục tiêu bảo tồn văn hóa truyền thống lâu đời dân tộc vào khuôn viên di tích Biệt năng lượng điện Bảo Đại, phường Tân Tiến, thành phố Buôn Ma Thuột. |
Theo các nhà nghiên cứu và phân tích văn hóa Tây Nguyên, đơn vị dài truyền thống cuội nguồn của fan Ê Đê là một trong phức hợp không khí kiến trúc độc đáo, miêu tả nét đặc thù trong cuộc sống sinh hoạt, tín ngưỡng-tâm linh, một công trình sáng chế văn hóa vật chất ấn tượng. Nhà lâu năm là nơi tầm thường sống của đại gia đình theo chính sách mẫu hệ.
Ngôi nhà thường xuyên được nối dài mỗi lúc một thành viên cô bé trong đại gia đình lấy chồng. Người nam nhi lấy vk sẽ đến ở nhà vợ và không có quyền hành gì. Thông thường, nơi ở dài của đồng bào dân tộc bản địa Ê Đê bao gồm từ bảy mang đến chín cặp vợ ông xã chung sống.
Xem thêm: Thomas Edison Là Nhà Bác Học Nổi Tiếng Của Nước Nào, Cậu Bé Thiểu Năng Lớn Lên Trở Thành Thiên Tài
Bố cục nhà dài truyền thống lâu đời của bạn Ê Đê chia làm hai phần: nửa phía trước hotline là "Gah" chứa những vật dụng như ghế chủ, ghế khách, nhà bếp chủ, ghế lâu năm Kpan, cồng chiêng cùng là vị trí tiếp khách, sinh hoạt bình thường trong gia đình. Nửa vùng phía đằng sau là "Ôk" là chỗ ở của những đôi vk chồng, đặt bếp nấu ăn uống chung.
Phía trước cửa nhà của người Ê Đê tất cả hai mong thang, một giành riêng cho khách cùng một dành cho người nhà khi lên xuống, mỗi mong thang có tầm khoảng 5-7 bậc, làm bằng gỗ quý, được đẽo bằng tay và phía đầu phía trên cầu thang vị trí tiếp giáp với hiên đơn vị được tạc hình khía cạnh trăng lưỡi liềm, bên dưới hình lưỡi liềm được tạc hai bầu vú căng tròn, tượng trưng đến uy quyền của người đàn bà trong gia đình. Dưới ngôi nhà dài là không gian diễn xướng cồng chiêng, không gian lễ hội, hát nhắc sử thi, dệt thổ cẩm, sinh hoạt cùng đồng...
Trong nơi ở dài truyền thống, các nét điêu khắc, trang trí, sản xuất hình đều rộp theo mô típ chế độ mẫu hệ, tín ngưỡng phồn thực. Không gian nhà dài bố trí ghế Kpan ngồi tấn công chiêng, bếp lửa sinh hoạt, những sản vật biểu thị sự phong lưu của gia chủ như: chiêng, ché, sừng trâu, trống, rượu cần…
Buôn Akŏ Dhŏng, phường Tân Lợi, thành phố Buôn Ma Thuột là buôn còn nhiều nhà dài truyền thống cuội nguồn của tín đồ Ê Đê và cũng chính là buôn làng giàu có số 1 Tây Nguyên hiện tại nay.
Già làng buôn Akŏ Dhŏng Ama Jeny mang lại biết, nguyên đồ dùng liệu tạo sự ngôi công ty dài truyền thống cuội nguồn của bạn Ê Đê hầu hết bằng gỗ, tre, nứa, mái tranh. Kết cấu của nhà là cột kèo bằng gỗ xuất sắc có mức độ chống chịu sự khắt khe của thời tiết. Bên được thưng vách với lót sàn bằng phên nứa, mái lợp cỏ tranh, đỉnh mái giải pháp sàn nhà khoảng chừng 4m-5m, lòng bên rộng khoảng chừng 4,5m-5,5m, khu nhà ở nằm theo trục bắc-nam.
Với sự đô thị hóa ra mắt nhanh chóng bây chừ làm cuộc sống, không khí buôn làng gồm nhiều biến hóa lớn, hình dáng ngôi bên dài hiện giờ cũng tất cả những đổi khác khá các cả chiều rộng, chiều dài, bậc thang và cách tô điểm trong đơn vị cũng không còn giữ được nét truyền thống như xưa nữa.
Già thôn Ama Jeny vai trung phong tư: "Những khu nhà ở dài truyền thống lâu đời của bạn Ê Đê dần bị mai một thì việc giữ gìn phần đa giá trị văn hóa truyền thống lịch sử của những buôn làng đã bị ảnh hưởng theo. Những thế hệ mai sau sẽ không thể tưởng tượng ra được các cụ mình ngày trước sống, sinh hoạt như thế nào".
Điều đáng mừng là trong năm gần đây, được sự hỗ trợ của phòng nước, ở những buôn làng mạc tại tỉnh Đắk Lắk, tín đồ dân đã và đang ý thức được việc bảo tồn nhà dài gắn với các lễ hội, văn hóa truyền thống lâu đời khác. Bên dài hiện thời vừa là chỗ sinh hoạt của gia đình, vừa là nơi thăm quan và tổ chức triển khai các vận động du lịch cộng đồng, qua đó đóng góp phần bảo tồn cùng phát huy phần nhiều giá trị văn hóa truyền thống truyền thống lạ mắt cho cố kỉnh hệ từ bây giờ và mai sau.
